Trà không chỉ là một loại thức uống trong đời sống hằng ngày của người Nhật mà còn là biểu tượng của sự tĩnh lặng, tôn trọng và tinh tế trong văn hóa Nhật Bản. Từ nghi thức trà đạo (茶道 – sadō) cho đến những bữa ăn nhẹ thường ngày, người Nhật đã xây dựng nên một nền ẩm thực đặc trưng gắn liền với trà. Vậy món ăn chung với trà của Nhật Bản gồm những gì, và tại sao sự kết hợp đó lại trở thành một phần không thể thiếu trong văn hóa ẩm thực xứ hoa anh đào? Hãy cùng Haba Tea tìm hiểu trong bài viết dưới đây.
Văn hóa uống trà và các loại trà phổ biến tại Nhật Bản
Trước khi khám phá các món ăn đi cùng, chúng ta cần hiểu rõ vị trí đặc biệt của trà trong đời sống người Nhật.
1. Trà đạo – nghệ thuật sống
Trong văn hóa Nhật Bản, trà đạo không đơn giản là uống trà, mà là một nghi thức thể hiện lòng tôn trọng, sự yên tĩnh, và khả năng “sống chậm”. Trong buổi trà đạo, mọi hành động – từ cách pha trà, rót trà đến thưởng thức trà – đều được thực hiện một cách tinh tế và có ý nghĩa.
2. Các loại trà phổ biến
Người Nhật sử dụng nhiều loại trà khác nhau tùy vào hoàn cảnh:
- Matcha (trà xanh dạng bột): Dùng trong nghi thức trà đạo, vị đậm, màu xanh đặc trưng.
- Sencha: Loại trà phổ biến nhất, thường dùng hàng ngày.
- Hōjicha: Trà rang, có màu nâu và hương vị ấm, thích hợp uống sau bữa tối.
- Genmaicha: Trà xanh pha với gạo rang, có vị thơm bùi, dễ uống.
Với mỗi loại trà, người Nhật thường có những món ăn nhẹ hoặc tráng miệng đi kèm nhằm tôn vinh hương vị và tạo cân bằng vị giác.
Món ăn chung với trà của Nhật Bản: Từ wagashi đến bữa cơm nhẹ
Tùy theo loại trà và thời điểm dùng trà, người Nhật sẽ chọn những món ăn phù hợp. Dưới đây là các nhóm món ăn thường dùng kèm trà tại Nhật.
1. Wagashi – bánh ngọt truyền thống dùng trong trà đạo
Wagashi là tên gọi chung cho các loại bánh ngọt truyền thống Nhật Bản, thường được làm từ bột gạo, đậu đỏ, agar và các nguyên liệu tự nhiên khác. Đây là món ăn phổ biến nhất khi uống trà, đặc biệt là matcha.
Một số loại wagashi nổi tiếng:
-
Mochi: Bánh dẻo làm từ bột gạo nếp, thường có nhân đậu đỏ.
-
Dorayaki: Hai lớp bánh nướng mềm kẹp nhân đậu đỏ ngọt.
-
Yokan: Bánh thạch đậu đỏ, thường cắt miếng nhỏ, ăn mát lạnh.
-
Dango: Viên bánh gạo xiên que, có thể rưới sốt ngọt hoặc nướng.
Wagashi không chỉ ngon mà còn được trình bày rất nghệ thuật, tượng trưng cho các mùa trong năm. Vị ngọt nhẹ của wagashi làm dịu vị chát của trà, tạo ra trải nghiệm cân bằng và thanh tao.
2. Onigiri – cơm nắm nhẹ nhàng với trà
Onigiri (cơm nắm) là món ăn đơn giản, tiện lợi và phổ biến ở Nhật. Người Nhật thường ăn onigiri với một ly trà sencha nhẹ vào buổi trưa hoặc chiều. Nhân bên trong onigiri có thể là cá hồi, mơ muối (umeboshi), rong biển hoặc cá ngừ.
Sự kết hợp giữa tinh bột từ cơm và vị thanh mát của trà giúp cơ thể dễ tiêu hóa, giảm cảm giác ngấy, đặc biệt trong những ngày hè oi ả.
3. Ochazuke – cơm chan trà ấm
Ochazuke là một món ăn độc đáo trong ẩm thực Nhật, trong đó trà nóng (hoặc nước dùng pha trà) được rót trực tiếp lên cơm trắng, ăn kèm rong biển, cá hồi nướng, mơ muối hoặc mè rang. Món này thường được dùng vào cuối bữa ăn hoặc khi bạn cần một món nhẹ bụng.
Ochazuke không chỉ ngon mà còn mang tính an ủi, thư giãn. Trà được dùng trong ochazuke thường là genmaicha hoặc hojicha, giúp làm ấm bụng và nhẹ nhàng hệ tiêu hóa.
Xem thêm: Trà làm trà trái cây – Thưởng thức hương vị tươi mát
Nghệ thuật kết hợp trà và món ăn – sự hài hòa của hương vị và tinh thần
Trong ẩm thực Nhật Bản, việc kết hợp trà với món ăn không chỉ đơn thuần để ăn ngon, mà còn là cách người Nhật thể hiện triết lý sống.
1. Hài hòa vị giác
Người Nhật tin rằng mỗi vị trong món ăn cần được cân bằng với thức uống. Vị chát nhẹ của trà giúp rửa trôi vị béo, ngọt hoặc mặn từ món ăn, tạo nên trải nghiệm vị giác tinh tế, không bị “lấn át”. Ví dụ, uống hojicha sau bữa tối sẽ giúp trung hòa vị mặn và dầu mỡ từ các món chiên hoặc nướng.
2. Thanh lọc cơ thể và tâm trí
Không chỉ tốt cho tiêu hóa, trà còn có tác dụng thanh lọc cơ thể, giảm stress, hỗ trợ tuần hoàn và mang lại cảm giác tỉnh táo. Khi dùng kèm món ăn nhẹ như wagashi hay cơm nắm, trà giúp người dùng cảm thấy nhẹ nhõm và dễ chịu, cả về thể chất lẫn tinh thần.
3. Phong cách sống chậm và sâu sắc
Mỗi buổi trà – dù đơn giản hay cầu kỳ – đều là khoảng thời gian để sống chậm, lắng nghe bản thân và trân trọng khoảnh khắc. Việc chọn món ăn phù hợp với loại trà cũng phản ánh sự cẩn trọng và tinh tế trong cách người Nhật tiếp cận cuộc sống.
Món ăn chung với trà của Nhật Bản không chỉ phản ánh khẩu vị mà còn là sự giao thoa giữa ẩm thực, văn hóa và triết lý sống. Từ những chiếc bánh wagashi xinh xắn đến bát ochazuke ấm lòng, tất cả đều cho thấy sự trân trọng của người Nhật đối với từng giây phút thưởng trà. Nếu bạn muốn hiểu sâu hơn về đất nước mặt trời mọc, hãy bắt đầu từ một chén trà và món ăn kèm thật nhẹ nhàng, thanh đạm – đó là cánh cửa bước vào thế giới ẩm thực đầy tinh thần và nghệ thuật của Nhật Bản.
Có thể bạn quan tâm bài viết khác từ Haba Tea:
